नयाँ दिल्ली, 25 दिसम्बर (हि.स.)। 26 दिसम्बर 2004 मा विश्व इतिहासको सबैभन्दा भीषण प्राकृतिक आपदाहरूमध्ये एकले एशिया र हिन्द महासागर क्षेत्रलाई झकझकाएर राख्यो। रिक्टर स्केलमा 9.3 तीव्रताको शक्तिशाली भूकम्प इन्डोनेसियाको सुमात्रा तट नकिट आयो, जसपछि उठेको भीषण सुनामी लहरहरूले धेरै देशहरूमा अभूतपूर्व विनाश गऱ्यो।

यस आपदाले इन्डोनेशिया, श्रीलंका, भारत, थाईल्याण्ड, मलेशिया, मालदीव र वरपरका तटीय क्षेत्रहरूमा सबैभन्दा अधिक प्रभावित भए। धेरै ठाउँ समुद्रको लहरहरू बस्तीहरूमा धेरै किलोमीटरसम्म पस्यो, जसबाट घर, सड़कहरू, पुल र सबै बुनियादी ढांचा नष्ट भयो।

आंकड़ाहरू अनुसार, यस सुनामीमा लगभग 2 लाख 30 हजार मानिसहरूले ज्यान गुमाए, जबकि लाखौं बेघर भए। भारतमा तमिलनाडु, अण्डमान-निकोबार द्वीपसमूह, आन्ध्र प्रदेश र केरलका तटीय क्षेत्रहरूमा भारी नोकसान भयो। श्रीलंका र इन्डोनेशियामा पनि हजारौं गाउँ पूर्ण रूपमा नष्ट भए।

यस महाविनाशले न केवल जन-जीवनलाई प्रभावित गऱ्यो तर आपदा प्रबन्धनको वैश्विक सोचमा पनि परिवर्तन ल्यायो। यसपछि हिन्द महासागर क्षेत्रमा सुनामी चेतावनी प्रणाली स्थापित गरियो ताकि भविष्यमा यस्ता त्रासदीहरूबाट समय रहँदै बच्न सकियोस्। यो सुनामीलाई आज पनि मानव इतिहासको सबैभन्दा भीषण आपदाहरूमा गनिन्छ र यसले हामीलाई प्रकृतिको अपार शक्ति तथा सतर्कता र तयारीको महत्वको सम्झना गराउँछ।

महत्वपूर्ण घटनाचक्रः

1748 - फ्रान्स र आस्ट्रियाबीच दक्षिणी होल्याण्डलाई लिएर समझौतामा हस्ताक्षर गरियो।

1904 – दिल्लीदेखि मुम्बईबीच देशको पहिलो क्रस कन्ट्री मोटरकार ऱ्यालीको उद्घाटन गरियो।

1925 – तुर्कीमा ग्रेगोरियन क्यालेन्डर अपनाइयो।

1925 - भारतीय कम्युनिस्ट पार्टीको स्थापना।

1977 - सोवियत संघले पूर्वी कजाख क्षेत्रमा परमाणु परीक्षण गऱ्यो।

1978 - भारतकी पूर्व प्रधानमन्त्री इन्दिरा गान्धीलाई जेलबाट रिहा गरियो।

1997 - उड़ीसाको प्रमुख पार्टी, बीजू जनता दल (बीजद) को स्थापना वरिष्ठ राजनेता बीजू पटनायकका छोरा नवीन पटनायकले गरे।

2002 - संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषदले डेमोक्रेटिक रिपब्लिक अफ़ कांगोमा पुन: संघर्ष शुरू भएको सूचना दियो।

2003 - रिक्टर स्केलमा 6.6 तीव्रताको भूकम्पले ईरानको दक्षिणी पूर्वी शहर बाममा भारी नोकसान गऱ्यो।

2004 – रिक्टर स्केलमा 9.3 तीव्रताको भूकम्पपछि आएको सुनामीको कारण श्रीलंका, भारत, इन्डोनेशिया, थाईल्याण्ड, मलेशिया, मालदीव र वरपरका क्षेत्रहरूमा भारी क्षति पुऱ्यायो। दुई लाख तीस हजार मानिस मरे।

2006 - शेन वार्नले अन्तरराष्ट्रिय टेस्ट क्रिकेटमा 700 विकेट लिएर इतिहास रचे।

2007 - तुर्क विमानहरूले इराकी कुर्द ठेगानाहरूमाथि हमला गरे।

2008 – कृतिकालाई पराजित गरी तानिया संयुक्त शीर्षमा पुगिन्।

2012 - चीनको राजधानी बेजिङदेखि ग्वांग्झू शहरसम्म बनाइएको विश्वको सबैभन्दा लामो हाई स्पीड रेलमार्गलाई खोलियो।

जन्म

1666 – सिखहरूका 10औं गुरु गोविन्द सिंहको जन्म।

1716 - थमस ग्रे – 18औं शताब्दीका प्रसिद्ध अंग्रेज़ी कविहरूमध्ये एक।

1899 - अमर शहीद ऊधम सिंह - स्वतन्त्रता सेनानी।

1929 - तारक मेहता - गुजराती साहित्यकार थे।

1935 - माबेला अरोल - भारतीय समाज सेवी महिला थिइन्।

1935 - विद्यानन्द जी महाराज - प्रसिद्ध सन्त-महात्माहरूमध्ये एक हुन्।

1948 - प्रकाश आम्टे - प्रसिद्ध सामाजिक कार्यकर्ता तथा चिकित्सक हुन्।

निधन

1530 - बाबर - मुगल सम्राट

1831 - हेनरी लुईस विवियन डेरोजियो, भारतीय कवि।

1961 - भूपेन्द्रनाथ दत्त - भारतका स्वतन्त्रता संग्रामका प्रसिद्ध क्रान्तिकारी, लेखक तथा समाजशास्त्री थिए।

1966 - गोपी चन्द भार्गव - 'गान्धी स्मारक निधि' का प्रथम अध्यक्ष, गान्धीवादी नेता, स्वतन्त्रता सेनानी र पञ्जाबका प्रथम मुख्यमन्त्री।

1976 - यशपाल - हिन्दीका यशस्वी कथाकार र निबन्ध लेखक।

1986 - बीना दास - भारतकी महिला क्रान्तिकारीहरूमध्ये एक।

1989 - के. शंकर पिल्लई – जसलाई शंकरको नामले चिनिन्छ, प्रसिद्ध भारतीय कार्टूनिस्ट थिए।

1998 - राम स्वसरूप, वैदिक परम्पराका प्रमुख बुद्धिजीवी थिए।

1999 - शंकरदयाल शर्मा – भारतका 9औं राष्ट्रपति।

2011 - एस. बंगरप्पा - भारतीय राष्ट्रिय कांग्रेसका राजनीतिज्ञ तथा कर्नाटकका भूतपूर्व 12औं मुख्यमन्त्री थिए।

2015 - पंकज सिंह - समकालीन हिन्दी कविताका महत्त्वपूर्ण कवि।

2024 - मनमोहन सिंह - भारतका पूर्व प्रधानमन्त्री डा. मनमोहन सिंहको निधन।

महत्वपूर्ण दिवस

-वीर बाल दिवस।

हिन्दुस्थान समाचार / भवानी थामी