नयाँ दिल्ली, 26 जून (हि.स.)। 27 जून धेरै महत्त्वपूर्ण कारणहरूले देश र विश्वको इतिहासमा दर्ता छ। यो मिति नयाँ दिल्लीको तीन मूर्ति भवनसँग पनि सम्बन्धित छ। 27 जून, 1964 मा भारतका प्रथम प्रधानमन्त्री जवाहरलाल नेहरूको संग्रहालय (नेहरू स्मृति संग्रहालय) तीन मूर्ति भवनमा निर्माण गर्ने निर्णय गरिएको थियो। वास्तवमा, नेहरूको आधिकारिक आवास यही तीन मूर्ति भवनमा थियो।

उनको मृत्युपछि यसलाई संग्रहालयमा परिणत गरियो। 14 नोभेम्बर, 1964 मा तत्कालीन राष्ट्रपति एस. राधाकृष्णनले तीन मूर्ति भवनमा नेहरू स्मृति संग्रहालयको उद्घाटन गरे। केन्द्र सरकारले दुई वर्षअघि यसको नाम परिवर्तन गरेर प्रधानमन्त्री संग्रहालय राखेको छ।

यो भवन स्वतन्त्रता अघि र पछि धेरै दशकदेखि भारतमा शक्ति र प्रभुत्वको प्रतीक रहेको छ। सन् 1948 मा जब पण्डित नेहरू देशको प्रधानमन्त्री बने, तीन मूर्ति भवन उनको आधिकारिक आवास बन्यो। नेहरू यहाँ 16 वर्ष बसे र यहीँ अन्तिम सास फेरे। स्वतन्त्रता अघि एडविन लुटियन्सको इम्पीरियल क्यापिटलको हिस्सा रहेको तीन मूर्ति भवन ब्रिटिश शासनमा भारतको कमाण्डर इन चीफको आधिकारिक आवास थियो।

यो भवनलाई तीन मूर्ति नाम दिनुको पछाडि पनि एउटा कथा छ। यो भवन रहेको ठाउँमा गोलचक्करमा बीचमा रहेको स्तम्भको छेउमा तीन दिशामा फर्केका तीन सैनिकका मूर्तिहरू छन्। यो दोस्रो विश्वयुद्धमा लडेका सिपाहीहरूको सम्झनामा बनाइएको स्मारक हो। यस स्मारकका कारण भवनको नाम तीन मूर्ति राखिएको थियो। यो भवन मूल रूपमा अस्ट्योर क्लासिक शैलीमा निर्माण गरिएको छ। उही शैलीमा निर्मित अर्को भवन दिल्लीको हैदराबाद हाउस हो।

हिन्दुस्थान समाचार / भवानी थामी