नयाँ दिल्ली, 27 अगस्त (हि.स.)। राष्ट्रिय स्वयंसेवक संघका सरसंघचालक डा. मोहन भागवतले बुधवार भने, हिन्दुत्वको सार सत्य, प्रेम र आफ्नोपन हो। समाज र जीवनमा सन्तुलन नै धर्म हो, जसले कुनै पनि प्रकारको अतिवादतिर जान दिॅंदैन। यसै सन्तुलनलाई भारतको परम्पराले मध्यम मार्ग भनेको छ र यो नै आजको विश्वको सबैभन्दा ठूलो आवश्यकता हो।

डा. भागवत संघको शताब्दी वर्षको उपलक्ष्यमा बुधवार यहॉंको विज्ञान भवनमा '100 वर्षको संघ यात्रा: नयॉं क्षितिज' विषयमा तीन दिवसीय व्याख्यानमालालाई सम्बोधन गरिरहेका थिए। उनले भने, संघको कार्य कसैको विरोध छैन, तर निष्ठा र सज्जनहरूसॅंग मैत्रीपूर्ण भावनाका साथ अगाढि बढ्नु हो। संघ स्वयंसेवक सुविधा भोगी हुॅंदैनन्, उसलाई न कुनै प्रोत्साहन प्राप्त हुन्छ, न नै लाभ, समाज कार्यमा आनन्दको अनुभव नै उसको प्रेरणास्रोत हो। उनले स्पष्ट गर्दै भने, संघको आधार शुद्ध सात्विक प्रेम हो। यो मोह होइन, तर समाजप्रति श्रद्धा हो। ऋषि-मुनीहरूले हामीलाई आफ्नो लागि होइन, तर सबैको लागि जिउनु नै जीवनको सार्थकता हो भन्ने कुरा सिकाएका छन्।

उनले भने, हिन्दुत्व कुनै संकीर्णताको नाम होइन, तर यो सत्य, प्रेम र आफ्नोपन हो। यो भावनाले भारतलाई विश्वका लागि ठूलो दाजुको रूपमा प्रस्तुत गर्दछ, ताकि विश्वले जीवनको विद्या भारतबाट सिक्न सकुन्।

सरसंघचालक डा. भागवतले भने, विगत अढाई-तीन सय वर्षहरूमा जडवाद र उपभोक्तावादी विचारहरूले जीवनको भद्रतालाई कम गरेको छ। महात्मा गॉंधीले जुन सात सामाजिक पापहरूको चेताउनी दिएका थिए, काम बिना परिश्रम, आनन्द बिना विवेक, ज्ञान बिना चरित्र, व्यापार बिना नैतिकता, विज्ञान बिना मानवता, धर्म बिना बलिदान र राजनीति बिना सिद्धान्त, यी आज अझ धेरै बढेका छन्।

उनले भने, यस कारण विश्वमा कट्टरपन, कलह र अशान्ति बढेको छ। अब विश्वले आफ्नो दृष्टिकोण परिवर्तन गर्नुपर्छ। धर्मको अर्थ केवल पूजा, पन्थ र कर्मकाण्ड होइन, तर यसले विविधतालाई स्वीकार गर्ने र सन्तुलित जीवन जिउने शिक्षा दिॅंदछ। धर्मले हामी पनि जिउनुपर्छ, समाज पनि र प्रकृति पनि भन्ने बताउॅंछ। सबैको आफ्नो मर्यादा छ र त्यसको सम्मान नै सॉंचो धर्म हो। यो नै मध्यम मार्ग हो, जसले संसारलाई समन्वय र शान्तिको मार्ग देखाउन सक्छ।

डा. भागवतले भने, संघको 100 सालको यात्रामा उपेक्षा र विरोधको वातारणमा संघका स्वयंसेवकहरूले आफ्नो निष्ठाको बलमा स्वयंलाई दाउमा लगाएर संघलाई यी सबै कालखण्डहरूबाट पार गराए। यस अवधि धेरै तितो अनुभव आए, विरोध भयो तरै पनि सम्पूर्ण समाजको लागि उनीहरूको ह्रदयमा शुद्ध सात्विक प्रेम नै रह्यो र आज पनि छ। यो नै संघ हो, शुद्ध सात्विक प्रेम नै संघ कार्यको आधार हो।

उनले भने, अब त्यो समय रहेन र आज अनुकूलता छ। समाजको मान्यता छ। विरोध धेरै कम भएको छ र जुन छ त्यसको धार एकदमै कम भएको छ। त्यसको परिणाम हुॅंदैन। यस्तो स्थितिमा पनि स्वयंसेवकले अनुकूलता पाएकोमा सुविधाभोगी बन्नुपर्छ भन्ने सोच्दैनन्। सम्पूर्ण हिन्दु समाजलाई संगठित गर्ने आफ्नो लक्ष्य नपाएसम्म अगाडि बढिरहनु छ। यसको तरिका उनीहरूले मैत्री, कल्याण, मुदिता र उपेक्षा चार शब्दमा बताए। सज्जनहरूसॅंग मित्रता गर्नु, जसले सज्जनता गर्दैनन् उनीहरूको उपेक्षा गर्नु, कसैले राम्रो गर्छ भने आनन्द व्यक्त गर्नु, दुर्जनहरूसॅंग घृणा होइन तर करुणा गर्नु।

उनले भने, संघमा स्वयंसेवकहरूले कही पनि पाउॅंदैनन्। संघमा इन्सेन्टिव छैन, डिसइन्सेन्टिव धेरै छन्। सरसंघचालकले भने, संघमा आएर के प्राप्त भयो भने प्रश्न गर्छन्? म त सोझो जवाफ दिन्छु, तिमीले केही पनि पाउॅंदैनौं, तिमीसॅंग जे छ त्यो पनि गुमाउने छौं। हिम्मत छ भने गर, यो हिम्मतवालाहरूको काम हो। उनीहरूलाई थाहा छ कि उनीहरूले जे गरिरहेका छन् त्यो सबैको हितको कुरा हो। उनीहरूलाई तर्कले सम्झाउनु पर्दैन। आफ्नो जीवनको सार्थकता र सारा संसारको हितको लागि हामी यो काम गरिरहेका छौं, यस्तो अनुभूतिले उनीहरूलाई यस पथमा सतत परिश्रमशील रहनका लागि प्रेरित गर्दछ। किनकि, ध्येयका लागि सबै स्वयंसेवक हुन्। शुद्द सात्विक प्रेमको सम्बन्ध हो, त्यो मोह को सम्बन्ध होइन। यो व्यक्तिगत प्रेम होइन्। एक ध्येयका पथिक हुन्।

हिन्दुस्थान समाचार / बिशाल