गान्तोक, 30 मई (हि.स.)। आईसीएआर-कृषि विज्ञान केन्द्र (केभीके), पूर्व सिक्किमको तत्त्वावधनमा आईसीएआर सिक्किम केन्द्र र सिक्किम सरकारका सबै सम्बन्धित विभागको सहयोगमा गान्तोक जिल्लाका मार्ताम ब्लकमा विकसित कृषि सङ्कल्प अभियान (भीकेएसए) को दोस्रो दिन सफलतापूर्व सम्पन्न भयो।
यो कार्यक्रम भारत सरकारको कृषि तथा किसान कल्याण मन्त्रालयले भारतीय कृषि अनुसन्धान परिषद्सँगको समन्वयमा शुरु गरेको राष्ट्रव्यापी अभियानको एक हिस्सा हो। यो अभियानको उद्देश्य 2047 सम्ममा विकसित भारतको राष्ट्रिय दृष्टिकोणलाई समर्थन गर्नका लागि प्रमुख कृषि योजना, टिकाऊ खेतीका तरिका र किसान-केन्द्रित प्रविधिहरूको बारेमा जागरूकता बढ़ाउनु हो।
कार्यक्रमको नेतृत्व डा. स्मृति रञ्जन पधान, एसएमएस-कृषिविज्ञान, बोनिफेस लेप्चा, एसएमएस-होर्ट, डा. के. स्वप्ना रानी, एसएमएस-बिरुवा संरक्षण, कोठा श्रावणी, एसएमएस-कृषिद्वारा गरिएको थियो। केभीके-पूर्व सिक्किमबाट एक्सटेन्सन र डा. आकांक्षा, एसएमएस-पशु विज्ञान र आईसीएआर-सिक्किम केन्द्रका वरिष्ठ वैज्ञानिक डा. सुदीप कुमार दत्तको उपस्थिति र सक्रिय योगदानले समृद्ध भएको थियो। सिक्किम सरकारका विभिन्न लाइन विभागका वरिष्ठ अधिकारीहरू जस्तै, भरत शर्मा, उप निर्देशक, कृषि विभाग, जो भीकेएसएका लागि जिल्ला समन्वयकको रूपमा कार्यरत छन्, साथै पासाङ तामाङ, अतिरिक्त निर्देशक, बागवानी विभाग; योगेश शर्मा, संयुक्त निर्देशक, कृषि विभाग; अञ्जना प्रधान, बागवानी विकास अधिकारी, डा. ज्योति गौतम, पशुपालन तथा पशु चिकित्सा सेवा विभाग, पशु चिकित्सा अधिकारी र सुरेन्द्र भण्डारी, सहायक निर्देशक, मत्स्य पालन विभागले प्राविधिक ज्ञान प्रसार र विभागीय योजनाहरूको व्याख्या गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरे। सबै लाइन विभागका स्थानीय क्षेत्रीय अधिकारीहरूले कार्यक्रमको लागि किसानहरूलाई जुटाउनमा सहजीकरण गरे। उनीहरूको समन्वित प्रयासले किसानहरूलाई कृषि, बागवानी, पशुपालन र मत्स्य पालनमा उपलब्ध सहयोग संयन्त्रहरूको समग्र बुझाइ प्राप्त भएको सुनिश्चित गर्यो, जसले गर्दा एकीकृत तथा टिकाऊ कृषि अभ्यासहरूलाई प्रोत्साहन मिल्यो। स्थानीय पञ्चायत सदस्यहरूले पनि बैठकमा भाग लिए।
जिल्लाका विभिन्न भागहरूबाट कुल 205 किसानहरूले कार्यक्रममा भाग लिएका थिए। सामलिक मार्चाक स्थलमा 113 किसानहरू (61 पुरुष र 52 महिला सहित) ठूलो उत्साहका साथ कार्यक्रममा उपस्थित भए। यसरी नै, नामली तुम्लाबुङमा नजिकैका क्लस्टरहरूमा एकै साथ आयोजन गरिएका आउटरिच कार्यक्रमहरूमा 92 सहभागीहरू (45 पुरुष र 47 महिला) ले भाग लिए। सबै स्थानहरूमा महिला किसानहरूको उपस्थितिले यस क्षेत्रभरि कृषि र सम्बद्ध गतिविधिहरूमा उनीहरूको बढ्दो भागिदारीलाई उजागार गर्यो। कार्यक्रममा भाग लिने किसानहरू गान्तोक जिल्लाका विभिन्न गाउँहरूबाट आएका थिए, जसमा मुख्यतया मार्ताम ब्लकका सामलिक मार्चाक र नाम्ली तुम्लाबुङ जीपीयूहरू सामेल थिए। यी क्षेत्रहरू साना तथा सीमान्त होल्डिङहरूद्वारा विशेषता छन्, जहाँ किसानहरूले विविध र दिगो कृषि अभ्यास अपनाउन बढ्दो रूपमा रुचि देखाइरहेका छन्। यो क्षेत्र बागवानी, पशुधनमा आधारित जीविकोपार्जन र जैविक कृषिमा यसको सम्भावनाको लागि पनि परिचित छ।
राज्य लाइन विभागका प्रतिनिधिहरूले उपलब्ध योजना, अनुदान र प्राविधिक सेवाहरूको बारेमा विस्तृत जानकारी साझा गरे। उनीहरूले समग्र कृषि विकासको लागि विभागहरूमा अभिसरणको महत्त्वमाथि जोड दिए। संरक्षित खेती, फसलपछिको प्रबन्धन, पशु स्वास्थ्य सेवा, एकीकृत जलचर, बाली बीमा, र ऋण सुविधाहरू जस्ता विषयहरूमा विस्तृत रूपमा चर्चा गरियो।
सबै स्थानका किसानहरूले भीकेएसए पहललाई सकारात्मक प्रतिक्रिया दिए, विशेषज्ञ र लाइन विभागका अधिकारीहरूसँग प्रत्यक्ष अन्तरक्रियाको लागि प्रशंसा व्यक्त गरे। धेरैले व्यावहारिक र स्थानीय रूपमा सान्दर्भिक योजना र अभ्यासहरूमा अद्यावधिक ज्ञान प्राप्त गर्ने अवसरलाई स्वागत गरे।
कार्यक्रम एक अन्तरक्रियात्मक सत्रको साथ समाप्त भयो, जहाँ किसानहरूले फसल सुरक्षा, विपणन र सरकारी योजनाहरूमा पहुँचसँग सम्बन्धित प्रश्नहरू उठाए। भीकेएसए अन्तर्गत आईसीएआर-केभीके, आईसीएआर सिक्किम केन्द्र राज्य विभागहरूको सहयोगी प्रयासहरूले सिक्किमका पहाडहरूमा किसानहरूलाई सशक्त बनाउने र टिकाऊ कृषिलाई अगाडि बढाउने साझा दृष्टिकोणलाई प्रतिबिम्बित गर्दछ।
हिन्दुस्थान समाचार / बिशाल
