सन् १९४७ मा भारतको विभाजन र स्वतन्त्रतापछि जम्मू-कश्मीरको राजनीतिक अवस्था अस्थिर रह्यो। यसै क्रममा राज्यका शासक राजा हरि सिंहले ऐतिहासिक निर्णय गर्दै जम्मू-कश्मीरलाई भारतमा विलय गर्न सहमति जनाए। यो निर्णय भारतीय इतिहासमा एक महत्वपूर्ण मोडको रूपमा दर्ता गरिएको छ।
राजा हरि सिंहको सहमतिपछि तत्कालीन भारतीय सरकारले राज्यको सुरक्षा र प्रशासनिक नियन्त्रण सुनिश्चित गर्न कदम चाल्यो। भारतीय सेनालाई राज्यमा प्रवेशको अनुमति दिइयो र भारतीय संविधानअन्तर्गत जम्मू-कश्मीरलाई भारतको हिस्सा बनाइयो। यस कदमले राज्यको राजनीतिक अस्थिरता हटाउनुका साथै स्वतन्त्र भारतको भौगोलिक अखण्डता सुदृढ बनायो।
विलय प्रक्रियाले जम्मू-कश्मीरमा प्रशासनिक व्यवस्था सहज बनाउन मात्र होइन, समग्र क्षेत्रमा शान्ति र सुरक्षाको वातावरण सुनिश्चित गर्न पनि सहयोग पुर्यायो। यस ऐतिहासिक सम्झौताले स्पष्ट गर्यो कि जम्मू-कश्मीर भारतीय गणराज्यको अभिन्न अङ्ग हो र त्यहाँका नागरिकहरू भारतीय संविधानअन्तर्गत समान अधिकारका हकदार हुन्।
राजा हरि सिंहको यो निर्णय आज पनि भारतीय एकता र अखण्डताको प्रतीकको रूपमा सम्झिन्छ, जसले स्वतन्त्र भारतको निर्माणमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ।
महत्वपूर्ण घटनाक्रम
१७७४ – फिलाडेल्फियामा अमेरिकाको पहिलो महाद्वीपीय कांग्रेस स्थगित।
१८५८ – एच.ई. स्मिथले वाशिङ मेसिनको पेटेन्ट गराए।
१९०५ – नर्वेले स्वीडेनबाट स्वतन्त्रता प्राप्त गर्यो।
१९३४ – महात्मा गान्धीको संरक्षणमा अखिल भारतीय ग्रामीण उद्योग संघ स्थापना।
१९४३ – कलकत्तामा हैजाको महामारीबाट अक्टोबरको तेस्रो सातामा २१५५ जनाको मृत्यु।
१९४७ – राजा हरि सिंह जम्मु-कश्मीर भारतमा विलय गर्न सहमत भए।
१९४७ – इराकमा ब्रिटिश सेनाको कब्जा हटाइयो।
१९५० – सन्त मदर टेरेसाले कलकत्तामा च्यारिटी मिसन स्थापना गरिन्।
१९५१ – विन्स्टन चर्चिल ब्रिटेनका प्रधानमन्त्री बने।
१९६९ – चन्द्रमामा पाइला राख्ने पहिलो अन्तरिक्ष यात्री नील आर्मस्ट्रङ र एडविन एल्ड्रिन मुम्बई आए।
१९७५ – इजिप्टका राष्ट्रपति अन्वर सादात अमेरिका भ्रमण गर्ने देशका पहिलो राष्ट्रपति बने।
१९७६ – ट्रिनिडाड एण्ड टोबैगो गणराज्यले ब्रिटेनबाट स्वतन्त्रता प्राप्त गर्यो।
१९८० – इजरायलका राष्ट्रपति यित्झाक नवोन इजिप्ट भ्रमण गर्ने पहिलो इजरायली राष्ट्रपति बने।
१९९४ – इजरायल र जोर्डनबीच आरावा क्रसिङमा शान्ति सन्धि सम्पन्न।
१९९९ – सर्वोच्च अदालतले आजीवन कारावासको अवधि १४ वर्ष तोक्यो।
२००१ – जापानले भारत र पाकिस्तानमाथि लगाइएका प्रतिबन्ध हटाउने घोषणा गर्यो।
२००५ – सन् २००६ लाई भारत–चीन मैत्री वर्षको रूपमा मनाउने निर्णय।
२००६ – इजरायलका मन्त्रीले भारतसँगको बराक सम्झौताको छानबिनको माग गरे।
२००७ – नासाको यान डिस्कभरी अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष स्टेशनमा सफलतापूर्वक अवतरण।
२००७ – अमेरिकाले इरानको इस्लामिक रिभोल्युसनरी गार्ड्स र त्यसका बैंकहरूमाथि प्रतिबन्ध लगायो।
२०१२ – बर्मामा हिंसात्मक झडपमा ६४ जनाको मृत्यु।
२०१२ – अफगानिस्तानको मस्जिदमा आत्मघाती बम विस्फोटमा ४१ जनाको मृत्यु, ५० घाइते।
२०१५ – उत्तरपूर्वी अफगानिस्तानको हिन्दुकुश पर्वत शृंखलामा ७.५ तीव्रताको भूकम्प, ३९८ जनाको मृत्यु र २५३६ घाइते।
जन्म
१८९० – गणेशशंकर विद्यार्थी – भारतीय स्वतन्त्रता सङ्ग्रामका महत्त्वपूर्ण व्यक्तित्व।
१८८६ – गोदावरीश मिश्र – ओडिशाका प्रसिद्ध समाज सुधारक, साहित्यकार र जनसेवक।
१९२० – मधुकर दिघे – मेघालय र अरुणाचल प्रदेशका पूर्व राज्यपाल।
१९२३ – राम प्रकाश गुप्ता – भारतीय जनता पार्टीका नेता, उत्तर प्रदेशका पूर्व मुख्यमन्त्री र मध्य प्रदेशका राज्यपाल।
१९२४ – ठाकुर प्रसाद सिंह – भारतमा नवगीत विधाका प्रमुख कवि।
१९२९ – वेमपति चिन्ना सत्यम – प्रसिद्ध कुचिपुडी नृत्यका गुरु।
१९३३ – एस. बंगरप्पा – कर्नाटकका १२औँ मुख्यमन्त्री।
१९३४ – जे. डी. रमबाई – मेघालयका नौौँ मुख्यमन्त्री।
१९३७ – हृदयनाथ मंगेशकर – हिन्दी सिनेमाका प्रख्यात संगीतकार।
१९७१ – प्रीति सिंह – भारतीय साहित्यकार र सम्पादक।
२००२ – जेरेमी लालरिनुङ्गा – भारतीय भारोत्तोलक खेलाडी।
निधन
१९४७ – लर्ड लिटन द्वितीय – बंगालका ब्रिटिश गभर्नर (१९२२–२७)।
१९५५ – डी. भी. पलुस्कर – प्रसिद्ध शास्त्रीय गायक।
१९५६ – बलराज भल्ला – प्रसिद्ध क्रान्तिकारी, महात्मा हंसराजका पुत्र।
१९८१ – दत्तात्रेय रामचन्द्र बेन्द्रे – प्रख्यात कन्नड कवि र साहित्यकार।
२००० – मन्मथनाथ गुप्ता – प्रमुख क्रान्तिकारी तथा लेखक।
२००९ – क्रान्ति त्रिवेदी – २०औँ शताब्दीकी प्रतिष्ठित हिन्दी लेखिका।
हिन्दुस्थान समाचार / भवानी थामी
26 Oct 2025
