गान्तोक, 20 अगस्त (हि.स.)। जैविक खेती गर्दा कीरा-फटेङ्ग्राको प्रबन्धन सधैं चुनौतीपूर्ण रहने गर्दछ कारण उचित अनि समयमा प्रयोग नगरिए गैर रासायनिक पद्धति कम प्रभावी हुने गरेको पाइएको छ। फसलमा लाग्ने कीरा-फटेङ्ग्रा, रोग अनि सूत्रकृमिको गैर रासायनिक प्रबन्धनका लागि एकिकृत कीरा प्रबन्धन तकनिकीको कार्यान्वयन धेरै महत्त्वपूर्ण हुनका साथै दीर्घकालिक जैविक खेतीको निम्ति एक मात्र मार्ग हो।

केन्द्रिय आईपीएम केन्द्र, गान्तोकद्वारा 19 र 20 अगस्तको दिन मंगन जिल्लाको काबी खण्ड अन्तर्गत लिङचोम सामुदायिक भवनमा आयोजित एकिकृत कीरा प्रबन्धनमाथि दुईदिने मानव संसाधन विकास कार्यक्रममा 55 प्रगतिशील कृषक अनि राज्य सरकारका अधिकारीहरूले भाग लिए कार्यक्रम मध्यम कृषकहरूलाई सिक्किमको फसल-बालीका लागि एकिकृत कीरा प्रबन्धनबारे जागरूक गराउन केन्द्रित रहेको थियो। आईपीएम पद्धतिलाई व्यापकता प्रदान गर्न स्थानीय पञ्चायत प्रतिनिधिहरू पनि उपस्थित थिए। उक्त जानकारी आज पीआईबीले दिएको छ।

भारतीय अलैंची अनुसन्धान संस्थान, मसला बोर्डका वैज्ञानिक डा. टीएन डेकाले प्रथम दिन सिक्किमको ठूलो अलैंचीमा कीराहरूको प्रबन्धनबारे उपयोगी दजानकारी दिए। सिक्किम सरकारको कृषि विभाग अन्तर्गत आइपीएम प्रभागकी उपनिर्देशक डा. रोशना गजमेरले अदुवा, डल्ले खोर्सानी तथा भटमासको खेतीमा गैर रासायनिक कीरा प्रबन्धन तकनिकीबारे जानकारी दिँदै बोट-बिरुवामा रोग लाग्न नदिन बिउ-बिजनलाई जैविक ढुसीनाशक उपचार गर्न पनि सुझाउ दिइन्।

एपीपीओ आर लेप्चाले महत्त्वपूर्ण फसल-बालीका लागि बिउ-बिजनको उपचार, फेरोमोन पासो तथा लिसो पासो जस्ता मुख्य आईपीएम तकनिकीबारे चर्चा गरे। सीआइपीएमसी, गान्तोकका प्रमुख एवं उपनिर्देशक डा. ए चक्रवर्तीले प्रभावी आइपीएम पद्धतिबारे जानकारी दिँदै नगदबालीका लागि समय सारणी आधारित आइपीएम प्रयोग गर्नमाथि जोड दिए।

दोस्रो दिन, जैविक खेती अन्तर्गत आइपीएम तकनिकीबारे उत्तम तरिकाले बुझाउन, खेतबारीमा कीराहरूको निगरानीबारे प्रदर्शनकारी प्रशिक्षणका साथमा राष्ट्रिय कीरा निगरानी प्रणाली (एनपीएसएस) मोबाइल एपको माध्यमद्वारा कीराहरूको पहिचान, कीरा अनि रोगलाई सम्बोधित गर्न बिउको उपचारबारे प्रशिक्षण प्रदान गरियो। स्थानीय गाउँलेहरूका साथमा राज्यका अधिकारीहरूलाई आइपीएमको अवधारणा कृषकि समुदायबीच प्रसारित गर्ने जिम्मेवारीका साथ घातक कीराहरूको प्रबन्धनका लागि स्वदेशी साथै गैर रासायनिक रणनीति अपनाउन प्रोत्साहित गरियो। प्रयोग गर्न तयार सामग्रीका रूपमा प्रतिभागीहरूलाई तस्वीरयुक्त सम्बन्धित पुस्तिकाहरू पनि वितरण गरियो।

हिन्दुस्थान समाचार / बिशाल