गान्तोक, 12 जून (हि.स.)। भारतको पहिलो पूर्ण जैविक राज्य सिक्किममा 29 मईदेखि 12 जून, 2025 सम्म चलेको राष्ट्रव्यापी कृषि अभियान, विकसित कृषि सङ्कल्प अभियान (भीकेएसए) को जीवन्त तथा सार्थक समापन भएको छ। केन्द्रिय कृषि तथा किसान कल्याण तथा ग्रामीण विकास मन्त्री शिवराज सिंह चौहानद्वारा शुरु गरिएको यो राष्ट्रिय पहललाई सिक्किममा आईसीएआर-कृषि प्रविधि अनुप्रयोग अनुसन्धान संस्थान (एटीएआरआई), क्षेत्र तख, गुवाहाटीका साथसाथै सिक्किम सरकारका लाइन विभागहरू, आईसीएआर संस्थान, केन्द्रीय कृषि विश्वविद्यालय, इम्फालका कलेजहरूद्वारा समन्वय गरिएको थियो। सम्पूर्ण कार्यक्रमको ध्वजवाहक सिक्किमका 4 कृषि विज्ञान केन्द्र (केभीके) हरू थिए, जसले राज्यका सबै जिल्लालाई समेटेका थिए। उक्त जानकारी पीआईबीले आज दिएको छ।

यो अभियानको मुख्य उद्देश्य किसानहरूलाई जलवायु अनुकूल कृषि प्रविधिहरूप्रति संवेदनशील बनाउने, जैविक इनपुटको प्रयोगलाई प्रोत्साहन गर्ने र राज्यको पहाडी कृषि पारिस्थितिकीको लागि उपयुक्त क्षेत्र-विशिष्ट प्रविधिहरूको प्रवर्द्धनमा केन्द्रित थियो। 639 गाउँका 31,000 भन्दा अधिक किसानहरूले जागरूकता अभियान, प्रदर्शन र वैज्ञानिक विशेषज्ञहरूसँग अन्तरक्रियात्मक परामर्शमा भाग लिए। वैज्ञानिक र कृषि अधिकारी, उद्यमीहरूको आठ समर्पित क्षेत्र टोलीहरूले 198 कार्यक्रमलाई कवर गरे, कतिसम्म भने लाचेन, लाचुङ, फदमचेन, लिङ्थेम र जुलुक जस्ता कठिन भूभाग र जीवन्त गाउँहरूमा पनि पुगे, जसमध्ये सबैले चीनसँग अन्तर्राष्ट्रिय सिमाना साझा गर्छन्।

यसको एक प्रमुख विशेषमध्ये एक कृषि रथ पहल थियो, जसले भारतीय सेनाको समन्वय गरेर दुर्गम तथा रणनीतिक रूपमा महत्त्वपूर्ण स्थानहरूमा प्रभावकारी भ्रमण गर्‍यो, जसले सरकारी योजना र वैज्ञानिक हस्तक्षेपहरूको दृश्यता बढायो। बीउ विनिमय कार्यक्रमहरूले पनि महत्त्वपूर्ण भूमिका खेले, जसमा लगभग 35 किसानहरूले धान, सब्जी, दाल र अन्य बागवानी फसलहरू सहित लगभग 15 प्रकारका बीउ आदान-प्रदान गरे। यी पशु स्वास्थ्य शिविर र क्षेत्रको अद्वितीय आवश्यकता अनुरूप महत्त्वपूर्ण इनपुट वितरणद्वारा पूरक थिए।

आईसीएआर अटीएआरआई जोन तख का निर्देशक डा. जी कादिरवेलले भने, “यो अभियान केवल छोटो अवधिको हस्तक्षेप मात्र होइन तर दिगो कृषि र किसान सशक्तिकरणको लागि दीर्घकालीन प्रतिबद्धता हो। सिक्किमका किसानहरूको सहभागिताले के देखाएको छ भने जैविक सिद्धान्तहरूले उत्पादकता र पारिस्थितिक सन्तुलन दुवैलाई कति गहिरो रूपमा जरा गाडेको छ।”

भीकेएसएको पाक्षिकी अभियानको परिणति नीति कार्यान्वयन, विज्ञान र स्थानीय ज्ञानको गतिशील अभिसरणको रूपमा खडा छ, जुन यस क्षेत्रमा कृषि विकासको लागि अग्रगामी, समावेशी र दिगो दृष्टिकोणको प्रतीक हो। सिक्किममा भीकेएसएको सफलता ‘एक राष्ट्र, एक कृषि, एक टोली’ को प्रमाण हो।

हिन्दुस्थान समाचार / बिशाल