नयॉं दिल्ली, 2 दिसम्बर (हि.स.)। सन् १९८४ मा आजकै दिन इतिहासको सबैभन्दा भीषण औद्योगिक दुर्घटनाहरू मध्ये एक भयो, जब भोपालमा रहेको युनियन कार्बाइड इन्डिया लिमिटेड कीटनाशक प्लान्टबाट मिथाइल आइसोसाइनेट नामक विषाक्त ग्यास लिक भयो। मध्यरातपछि भएको ग्यास लिकले केही घण्टामै सम्पूर्ण शहरमा हलचल मचायो।
आधिकारिक अनुमान अनुसार, कम्तिमा ३,००० मानिसहरूको मृत्यु भयो, जबकि हजारौं गम्भीर घाइते भए। ग्यासको सम्पर्कमा आउँदा हजारौंले आजीवन शारीरिक अशक्तता, आँखा, फोक्सो र स्नायु प्रणाली समस्या भोग्नु पऱ्यो।
आपदाको तत्कालपछि अस्पतालहरूमा हलचल मचियो र शहरका ठूला भागहरूमा जीवन ठप्प भयो। राहत र उद्धार कार्यहरू धेरै दिनसम्म जारी रह्यो। यो घटनाले भारतमा मात्र नभई विश्वभर औद्योगिक सुरक्षा मापदण्ड र कर्पोरेट जिम्मेवारीमाथि गम्भीर प्रश्न उठायो। भोपाल ग्यास दुर्घटनालाई अझै पनि मानव इतिहासको सबैभन्दा दुखद औद्योगिक दुर्घटनाहरू मध्ये एक मानिन्छ।
महत्वपूर्ण घटनाहरू१७९० - लर्ड कोर्नवालिसले मुर्शिदाबादका नवाबबाट फौजदारी मुद्दामा न्यायको अधिकार खोसे र सदर निजामत अदालतलाई कोलकातामा स्थानान्तरण गरे।१७९६ - बाजीराव द्वितीयलाई मराठा साम्राज्यको पेशवा बनाइयो। उनी मराठा साम्राज्यका अन्तिम पेशवा थिए।१८२४ - बेलायतीहरूले मद्रास र मुम्बईबाट सेना बोलाए र फेरि कित्तुर किल्ला घेरा हाले।१८२८ - एन्ड्रयू ज्याक्सन संयुक्त राज्य अमेरिकाको सातौं राष्ट्रपति निर्वाचित भए।१८२९ - भाइसराय लर्ड विलियम बेन्टिङ्कले भारतमा सती प्रथामाथि प्रतिबन्ध लगाए।१९१० - फ्रान्सेली भौतिकशास्त्री जर्जेस क्लाउडद्वारा विकसित विश्वको पहिलो नियोन बत्ती पहिलो पटक पेरिस मोटर शोमा प्रदर्शन गरिएको थियो।१९१२ - टर्की, बुल्गेरिया, सर्बिया, ग्रीस र मोन्टेनेग्रोले युद्धविराम सम्झौतामा हस्ताक्षर गरे।१९४८ - चिनियाँ शरणार्थी बोकेको कियांग्या जहाज पूर्वी चीन सागरमा विस्फोट भयो, जसमा १,१०० जनाको मृत्यु भयो।१९५९ - भारत र नेपालले गण्डक सिँचाइ तथा विद्युत परियोजनामा सम्झौतामा हस्ताक्षर गरे।१९६७ - भारतको पहिलो रकेट (रोहिणी आरएच ७५) थुम्बाबाट प्रक्षेपण गरिएको थियो।१९६७ - इन्डोनेसियाका पूर्व राष्ट्रपति सुकर्णोलाई घरमै नजरबन्दमा राखिएको थियो।१९७१ - भारत र पाकिस्तानबीच युद्ध सुरु भएपछि देशमा आपतकालीन अवस्था घोषणा गरिएको थियो।१९७५ - लाओसलाई गणतन्त्र घोषणा गरिएको थियो।१९८४ - भोपालको युनियन कार्बाइड कारखानाबाट विषाक्त ग्यास चुहावटले कम्तिमा ३,००० जनाको मृत्यु भयो र हजारौंलाई शारीरिक रूपमा अशक्त बनायो।१९८९ - रूसी राष्ट्रपति मिखाइल गोर्बाचेभ र अमेरिकी राष्ट्रपति जर्ज बुशले शीतयुद्ध समाप्त भएको घोषणा गरे।१९९४ - ताइवानमा पहिलो स्वतन्त्र स्थानीय चुनाव भयो।१९९९ - विश्व प्रसिद्ध गिटारवादक चार्ली ली बर्डको मृत्यु भयो। चेचेन छापामारहरूले २५० रूसी सैनिकहरूलाई मारे।२००० - भिजिट फक्स मेक्सिकोको नयाँ राष्ट्रपति निर्वाचित भए। अष्ट्रेलियाले वेस्ट इन्डिजलाई टेस्ट म्याचमा पराजित गर्दै लगातार १२ टेस्ट म्याच जित्ने कीर्तिमान कायम गर्यो।२००१ - गाजामा इजरायलको आक्रमणमा यासेर अराफातको हेलिकप्टर ध्वस्त भयो।२००२ - यूएनईपीले भारत सहित सात उष्णकटिबंधीय देशहरूमा जैविक विविधता अध्ययनको लागि $२६ मिलियन निकासा गर्यो।२००४ - पोर्चुगलको सर्वोच्च अदालतमा मोनिकाको निवेदन खारेज गरियो।२००४ - इराकमा पुलिस चौकीहरूमा भएको आक्रमणमा ३० जनाको मृत्यु भयो।२००४ - भारत र पाकिस्तान ४० वर्षपछि मुनाबाओ र खोखरापार बीच रेल सम्पर्क पुनर्स्थापित गर्न सहमत भए। २००८ - नोभेम्बर २३ मा मुम्बईमा भएको आतंकवादी आक्रमणपछि महाराष्ट्रका मुख्यमन्त्री विलासराव देशमुखले आफ्नो पदबाट राजीनामा दिए।२०१२ - फिलिपिन्समा टाइफुन बोफुले कम्तिमा ४७५ जनाको ज्यान लियो।
जन्म१८८२ - नन्दलाल बोस - एक प्रसिद्ध भारतीय चित्रकार१८८४ - राजेन्द्र प्रसाद - भारतका प्रथम राष्ट्रपति१८८८ - रमेश चन्द्र मजुमदार - प्रसिद्ध भारतीय इतिहासकार१८८९ - खुदिराम बोस - स्वतन्त्रता सेनानी१९१३ - शिवनारायण श्रीवास्तव - हिन्दी साहित्यका एक विद्वान र चिन्तनशील लेखक।१९३७ - विनोद बिहारी वर्मा - भारतीय भाषाविद्१९५७ - रमाशंकर यादव 'विद्रोही' - जवाहरलाल नेहरू विश्वविद्यालयका विद्यार्थीहरूमाझ एक लोकप्रिय लोक कवि।१९७३ - अरुप बसक - भारतीय राष्ट्रिय टेबल टेनिस टोलीका प्रशिक्षक।१९८२ - मिताली राज - टेस्ट क्रिकेट खेलमा दोहोरो शतक बनाउने पहिलो भारतीय महिला।१९०३ - यशपाल - प्रख्यात हिन्दी कथाकार र निबन्धकार।
मृत्यु१९७१ - लान्स नाइक अल्बर्ट एक्का, परमवीर चक्रले सजिएका भारतीय सैनिक।१९७९ - मेजर ध्यान चन्द - प्रख्यात भारतीय हक्की खेलाडी।१९८२ - विष्णु डे - बंगाली साहित्यकार ज्ञानपीठ पुरस्कार (१९७१) बाट सम्मानित।२०११ - देव आनन्द - चलचित्र अभिनेता र निर्माता।२०२० - धर्मपाल गुलाटी - भारतको अग्रणी मसला कम्पनी, एमडीएचका मालिक।
महत्वपूर्ण दिनहरू- भोपाल ग्यास त्रासदी दिवस।- विश्व विकलाङ्ग दिवस।
हिन्दुस्थान समाचार / भवानी थामी
